Chúng ta thường được nghe các lời chúc cho trẻ như: “Chúc con ngoan ngoãn, vâng lời ông bà, bố mẹ…”. Vì sao mọi người thường chúc trẻ như vậy?
Đúng là việc con nghe lời, ngoan ngoãn luôn là mong muốn của mọi phụ huynh. Nhưng thực tế, việc trẻ nghe lời hay không còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, trong đó cách giao tiếp, trò chuyện đóng một vai trò lớn. Đôi khi chỉ cần thay đổi một vài từ ngữ, giọng điệu cũng khiến bố mẹ cảm nhận rõ rệt thay đổi trong hành vi và thái độ của trẻ. Dưới đây là 20 câu nói, cụm từ nhẹ nhàng nhưng hiệu quả khi trò chuyện với con cái để trẻ nghe lời hơn.
1. Thay vì: “Hãy cẩn thận!”
Hãy nói: “Những gì con cần ghi nhớ là…” Ví dụ: “Khi sang đường con cần chú ý những gì? Những điều con cần nhớ là đi đúng vào phần đường dành cho người đi bộ, nhìn trước hoặc sau xem có xe không nhé!”
Trẻ thường có xu hướng lờ đi những câu nói mà bố mẹ lặp đi lặp lại. Thay vào đó, hãy đưa ra những lưu ý và gợi ý cho trẻ về các điều quan trọng, hoặc cung cấp cho con những chi tiết cụ thể về những gì bạn muốn chúng ghi nhớ.
2. Thay vì: “Dừng la hét!” hoặc “Im lặng đi!”
Hãy nói: “Con hãy nói chuyện nhẹ nhàng…” Ví dụ: “Con hãy nói nhẹ nhàng hoặc nói thầm thôi nhé (Bố/mẹ cũng nói nhẹ nhàng hoặc thì thầm)”, hoặc “Mẹ rất thích tiếng hát của con, nhưng em bé đang ngủ, mẹ và con cùng ra phòng khách để con được hát thật to nhé!”
Một số trẻ có giọng nói tự nhiên có thể lớn hơn người khác. Nếu con gặp khó khăn khi nói nhẹ nhàng hãy chỉ cho con nơi con có thể thoải mái nói to. Kết hợp với một cái ôm, chạm nhẹ và giao tiếp bằng mắt, thì thầm là một cách cực kỳ hiệu quả đến khiến trẻ nghe lời.
3. Thay vì: “Bố nói với con 3 lần rồi đấy, làm bây giờ ngay!”
Hãy nói: “Con muốn được tự làm hay nhờ bố giúp nhỉ?”
Ví dụ: “Đã đến lúc về nhà rồi đó con. Con muốn tự mình đi giày hay để bố giúp con?”, hoặc “Con có muốn tự mình trèo lên xe hay để bố nhấc con lên?”.
Hầu hết trẻ em sẽ có phản ứng tích cực khi được lựa chọn hành động cho mình. Hãy đưa ra các lựa chọn cho con, lúc này trẻ sẽ bị kích thích và suy nghĩ về việc mình nên lựa chọn điều gì là hợp lý thay vì cứ bướng bỉnh và bị cám dỗ bởi các sự việc khác.
4. Thay vì: “Mẹ xấu hổ về hành động của con quá!”, hoặc “Con phải làm như thế này mới đúng chứ!”
Hãy nói: “Qua sai lầm này con học được điều gì không?”
Ví dụ: “Hôm nay, vì điểm kém gần nhất lớp nên con bị cô giáo nhắc tên. Qua lần điểm thấp này con học được gì và con nghĩ mình cần phải làm gì để thay đổi?” Tập trung vào động lực để thay đổi hành vi cho tương lai sẽ giúp bạn có kết quả tốt hơn nhiều so với việc chỉ trích và xấu hổ về hành vi sai trái trong quá khứ của trẻ.
5. Thay vì: “Đừng!”, “Dừng lại!”
Hãy nói: “Con có thể…không?” hoặc “Con vui lòng…”
Ví dụ: “Con có thể đặt giày của mình vào tủ một cách gọn gàng không?” Khi bắt phải làm điều gì đó mà chúng ta không muốn hoặc không có quyền chắc hẳn cũng rất khó chịu. Vì vậy, thay vì ra lệnh, hãy yêu cầu nhẹ nhàng những điều bạn muốn bằng những cụm từ tích cực.
6. Thay vì: “Nhanh lên!”, hoặc “Chúng ta sẽ bị trễ đấy!”.
Hãy nói: “Sáng nay mẹ có một cuộc họp ở công ty nên chúng ta cần di chuyển nhanh hơn con ạ”.
Tình trạng này dễ gặp phải khi cả nhà cùng dậy muộn và có khả năng trễ giờ. Hãy để buổi sáng cả nhà được bình tĩnh hơn thì bạn có thể thúc giục trẻ dậy sớm hơn 1 chút hoặc chuẩn bị sẵn một vài đồ đạc từ tối hôm trước nhé.
7. Thay vì: “Đến giờ đi rồi, đi thôi!”
Hãy nói: “Con có muốn rời đi ngay bây giờ không hay là 10 phút nữa?”
Ví dụ: “Đến giờ đi ngủ rồi, các con có muốn đi ngủ không hay muốn chơi thêm 10 phút nữa?”
Cũng giống như được lựa chọn, trẻ em cũng thích chịu trách nhiệm về hành vi của mình, đặc biệt là với những đứa trẻ bướng bỉnh 1 chút. Điều này cần sự chủ động, hãy cho trẻ được lựa chọn và trẻ sẽ phản hồi tốt khi bạn nói: “Hết 10 phút rồi, chúng ta cùng nhau đi ngủ nhé!”
8. Thay vì: “Không, mẹ đã nói là không mua đồ chơi mới rồi” hoặc “Mẹ không đủ tiền để mua”
Hãy nói: “Con thích món đồ này đúng không? Mẹ sẽ mua cho con vào dịp sinh nhật tới/khi con có kết quả học tập tốt cuối kỳ này”.
Bố mẹ có thể đủ khả năng để có thể mua món đồ đó cho con ngay lập tức, nhưng không nên sẵn sàng đáp ứng mọi yêu cầu của con. Thay vì đổ lỗi do không đủ tài chính, hãy đưa ra giới hạn hoặc mục tiêu cho con để trẻ có được món đồ yêu thích đó.
9. Thay vì: “Đừng có lèo nhèo nữa!”
Hãy nói: “Con bình tĩnh lại này, và nói rõ ràng từng câu là bây giờ con đang muốn gì”
Đảm bảo rằng con thực hiện điều bạn nói bằng cách hãy dừng mọi hoạt động và lắng nghe nhu cầu của con, cho đến khi con tự bình tĩnh và thay đổi cách nói chuyện.
10. Thay vì: “Con phải ngoan ngoãn!”
Hãy nói: “Con hãy tôn trọng bản thân mình và những người xung quanh nhé!”
Ví dụ khi con gặp người lớn tuổi mà chưa chào: “Bác ấy lớn tuổi hơn con, con cần tôn trọng những người lớn tuổi hơn con bằng cách chủ động chào hỏi họ trước nhé! Đây là biểu hiện của một đứa trẻ ngoan đấy!”
Hãy cụ thể và rõ ràng hơn vì trẻ thường khó tiếp thu những điều chung chung. Đối với những điều bạn cần con nhớ, hãy thực hành và cho con nhắc lại nhiều lần.
11. Thay vì: “”Đừng hách dịch!” hoặc “Không ai muốn chơi với con nếu con hành động như vậy đâu”
Hãy nói: “Con hãy sử dụng các kỹ năng làm việc nhóm mà con đã được học nhé!”
Nhiều đứa trẻ có khát khao lãnh đạo và được thể hiện bản thân mình. Thay vì nói con không được hống hách, hãy trở thành một huấn luyện viên tuyệt vời của con và hướng dẫn con cần làm gì khi chơi hay làm việc nhóm với các bạn.
12. Thay vì: “Dừng làm…ngay!”
Hãy nói: “Bố cần con để…”
Ví dụ: Bố cần con đặt những cuốn sách của con vào đúng vị trí của nó. Ngày mai con muốn tìm lại cuốn sách này thì sẽ dễ dàng hơn đấy!”
Trẻ em sẽ phản ứng tốt hơn nhiều khi không phải thực hiện theo những điều bị bắt buộc hoặc được ra lệnh. Ngoài ra, yêu cầu những gì bạn muốn và hướng dẫn trẻ làm điều đó, thay vì để trẻ tập trung vào những điều mà bạn đang không muốn.
13. Thay vì: “Không khóc!”, hoặc “Là con trai thì không được khóc!”
Hãy nói: “Nếu con buồn con cứ khóc đi, không sao cả!”
Thật khó hiểu khi có nhiều bố mẹ không cho con được thể hiện cảm xúc của mình như:khóc, sợ, hoảng loạn…Tự để con vượt qua cảm xúc của mình là cách tuyệt vời để con xây dựng lòng tự trọng cho bản thân.
14. Thay vì: “Sao con cứ vứt quần áo lung tung thế?”
Hãy nói: “Con có thể tự lập và chăm sóc tốt cho bản thân mình đúng không? Con có thể bắt đầu bằng việc để quần áo gọn gàng hơn”.
Để cho trẻ quyền tự chăm sóc bản thân là một món quà mà bạn đang dành cho con. Những đứa trẻ học cách vượt qua cảm xúc một cách trực diện và thẳng thắn sẽ ít gặp rắc rối hơn và có lòng tự trọng cao hơn.
15. Thay vì: “Thôi đừng làm nữa, để đấy mẹ làm”
Hãy nói: “Con cần thời gian đúng không? Mẹ sẽ ở đây để chờ con làm cho xong việc nhé!”
Ngay chính người lớn chúng ta cũng cần thư giãn và có thời gian để học hỏi. Hãy chậm lại một chút để con có thể tự mặc quần áo, tự buộc dây giày, tự gập chăn của mình.
16. Thay vì: “Hôm nay con rất hư, mà chẳng có ai thích một đứa trẻ không ngoan cả”.
Hãy nói: “Mẹ luôn yêu con dù có như thế nào đi nữa”
Tình yêu vô điều kiện là cốt lõi của việc nuôi dạy con tích cực. Nuôi dưỡng con bằng tình yêu sẽ giúp thúc đẩy các hành vi đúng đắn ở con và hạn chế những hành vi cư xử không đúng mực.
17. Thay vì: “Con chưa đủ tuổi để…”, hoặc “Con còn quá nhỏ để…”
Hãy nói: “Mẹ sẽ rất lo lắng nếu như con…đấy!”
Khi chúng ta sợ hãi và lo lắng, những đứa trẻ sẽ phản ứng có giới hạn và tôn trọng hơn. Trẻ em luôn tự tin, đủ khả năng để làm những việc lớn như: đi xe đạp nhanh, bê những chiếc bát lớn…Hãy truyền đạt cho con điều này để con hạn chế hành vi đáng lo ngại hơn.
18. Thay vì: “Thôi con không cần quan tâm việc này của bố đâu”
Hãy nói: “Bố rất muốn lắng nghe ý kiến của con…”
Đôi khi việc để cho con tham gia, ý kiến vào việc gia đình hoặc cá nhân bạn giúp con hiểu được giá trị của mình và cảm thấy được tôn trọng hơn đấy.
19. Thay vì: “Tại sao mẹ lại phải làm mọi thứ cho con?”
Hãy nói: “Mẹ luôn tin tưởng con và sẵn sàng hỗ trợ khi con cần”.
Điều quan trọng là bố mẹ cần thiết lập cho con thói quen tự lập, tự chăm sóc bản thân, giải quyết các vấn đề của mình và tự tin rằng con có khả năng. Hỗ trợ thay vì làm giúp sẽ không khiến trẻ bị động và phụ thuộc vào người khác.
20. Thay vì: “Con không việc gì phải buồn cả”
Hãy nói: “Con đang cảm thấy thế nào?”
Giúp trẻ xác định cảm xúc của mình và giao tiếp hiệu quả là một yếu tố quan trọng của việc nuôi dạy trẻ tích cực. Khi trẻ cảm thấy thoải mái và nhận được sự ủng hộ của những người xung quanh thì các hành vi có xu hướng đúng đắn hơn.
Hy vọng với 20 câu nói, cụm từ tích cực sẽ giúp bố mẹ giao tiếp hiệu quả, giảm căng thẳng với con hơn.!
